ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود (نرم افزار) در ایران
رایان توسعه پایا که یکی از پنج کارگزار رسمی ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود نیز محسوب می‌شود، شرکتی دانش بنیان در ارائه‌ی مشاوره برای حوزه‌های مدیریتی و سرمایه‌گذاری است. این شرکت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۴ آغاز کرده و در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری، خدماتی مانند تدوین استراتژی، چیدمان چارت سازمانی مناسب و آموزش پرسنل، یافتن طرح و استارتاپ‌ها و ارزشگذاری آن‌ها و همچنین انعقاد قرارداد مناسب را ارائه می‌دهد.
علاوه بر این شرکت رایان توسعه پایا، خدمات تخصصی، مانند ارزشگذاری، مشاوره و ارائه‌ی گزارش‌هایی را برای توسعه‌ی کسب‌و‌کار دراختیار کارآفرینان و استارتاپ‌ها قرار می‌دهد و در عین حال در جهت کمک به رشد شرکت‌های نوپای دانش بنیان و خلاق تلاش می‌کند.
مخاطبان اولین رویداد بررسی اهمیت دارایی‌های نامشهود که به سفارش کارگرو‌ه‌های مرتبط برگزار شد، کارآفرینان، استارتاپ‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالان و متخصصان حوزه‌ی مالی بودند و افراد زیر در جریان این رویداد سخنرانی کردند:
- میثم فدائی واحد: مدیرعامل شرکت فرابورس ایران
- مجتبی توانگر: رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس
- علیرضا دلیری: رئیس کارگروه راهبری نظارت بر ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
- سوده حیدری نسب: بنیان‌گذار شرکت دانش‌بنیان رایان توسعه پایا
در شروع، فدائی واحد ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود را کلیدی‌ترین مبحث تمام اکوسیستم تأمین مالی استارتاپ‌ها دانست و نبود آگاهی و دانش لازم نهاد‌های مالی در این حیطه را یکی از مشکلات در روند سرمایه‌گذاری دانست. فدائی واحد ارزشگذاری درست در دو مرحله‌ی عرضه‌ی اولیه و افزایش سرمایه بعد از عرضه‌ی اولیه را راهکاری برای حل این مشکلات عنوان کرد که در مرحله‌ی اول آگاهی بخشیدن به ارزش‌گذار و در مرحله‌ی دوم تحلیل درست این ارزش از اهمیت بالایی برخوردار است.
فدائی واحد در ادامه به خواسته‌های شرکت فرابورس از استارتاپ‌ها نیز اشاره کرد و از این اکوسیستم و افراد فعال در این حوزه خواست تا ضوابط پذیرش استارتاپی را که به‌زودی توسط این سازمان اعلام می‌شوند، رعایت و پیاده‌سازی کنند.
مجتبی توانگر، سخنران بعدی این رویداد، صحبت‌های خود را با معرفی مهم‌ترین مصادیق دارایی‌های نامشهود در شرکت‌های دانش بنیان شروع کرد. توانگر، دانش فنی و حق اختراع که به نوعی بیانگر سرمایه‌ی انسانی دانش‌محور این شرکت‌ها نیز محسوب می‌شوند را به‌عنوان دارایی‌های نامشهود معرفی کرد که سهم و میزان متفاوتی در حوزه‌های مختلف دارند. برای مثال، سهم دارایی‌های نامشهود در شرکت‌های حوزه فناوری معمولاً بیشتر و متفاوت با شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات فنی و مهندسی است.
توانگر مشکل اصلی در این حوزه را شناسایی و ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود به نحوی که قابلیت انتقال و معامله داشته باشد و بتواند به پشتوانه‌ای برای شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای تأمین مالی، سرمایه‌گذاری و... تبدیل شود، معرفی کرد.
او به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها، هم در بازار سرمایه و هم در بازار پول و شبکه بانکی را امری بسیار مهم دانست.
- در بازار سرمایه: شناسایی و ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود به‌عنوان یکی از ابعاد مهم دارایی‌های شرکت و به منظور عرضه‌ی اولیه‌ی سهام شرکت در بازار سرمایه اهمیت دارد.
- در شبکه‌ی بانکی: شناسایی و به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود، هم در خصوص پذیرش دارایی‌های نامشهود به‌عنوان بخشی از وثایق و تضامین قابل ارائه به بانک‌ها و هم به منظور ارائه کردن دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها در فرایند رتبه‌بندی و اعتبارسنجی، نقش مهمی ایفا می‌کند.
توانگر گفت:
خوشبختانه در قوانین جدید حسابداری کشور، طبقه‌بندی دارایی نامشهود و هزینه‌های مرتبط با آن، طبق استاندارد IFRS15 ابلاغ شده و انجام می‌شود.
استاندارد IFRS15 در سال ۲۰۱۴ و به منظور شناسایی صحیح درآمدها و هزینه‌ها تدوین شده است و مطابق این استاندارد، مخارج دستیابی به قرارداد با مشتریان در صورتی که این قرارداد منجر به درآمدزایی در سال‌های آتی برای شرکت گردد، باید در سرفصل دارایی‌های غیرجاری ثبت گردند.
ازآنجاکه استارتاپ، دارایی مشهود مانند زمین و کارخانه ندارد و دارایی نامشهود آن، شامل نرم‌افزار و شبکه به‌عنوان عامل رشد و درآمدزایی آن شناخته می‌شود، ارزشگذاری دارایی نامشهود، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند؛ این ارزشگذاری، مطابق قوانین مالی پذیرفته‌شده‌ی بین‌المللی، تفاوت چندانی با سایر دارایی‌های ندارد.
توانگر در ادامه‌ی صحبت‌های خود، به ماجرای رمزارزها و دارایی‌های نامشهود نیز اشاره‌ی کوتاهی داشت:
با توجه به اینکه دارایی‌های دیجیتال از مصادیق دارایی‌های نامشهود و ناملموس هستند و رشد شرکت‌های فعال در فضای آنلاین که به رسمیت شناخته شدن دارایی‌های فکری خود نیاز دارند، ارائه‌ی هرچه سریع‌تر لایحه‌ی رمزارزها یا رمزارزش‌ها به مجلس از اهمیت بالایی برخوردار است.
چالش‌های موجود در مسیر ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود
رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس سپس به معرفی چالش‌های موجود در این راه پرداخت:
- متداول نبودن استفاده از گزارش ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود، نقص مقررات در این خصوص و شفاف نبودن این مقررات
- نبود پشتوانه‌ی قانونی محکم برای شفاف‌سازی
- ناآگاهی از روش‌های روز دنیا برای ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود
- نداشتن درک صحیح از چالش‌های این مسیر
- به رسمیت نشناختن این دسته از دارایی‌ها؛ درحالحاضر برخی از دارایی‌های نامشهود مانند ارزش سرقفلی یا دانش فنی در کشور بیشتر شناخته شده است و فضای قانونی، رویکردهای نسبتاً مشخص‌تری را برای آن قائل هستند، اما برخی از دارایی‌ها مانند رمزارزها و NFTها، فضای پرچالش‌تری را در پیرامون خود دارند که بایستی قدری بیشتر درمورد آن گفت‌وگو کرد.
توانگر برطرف کردن این چالش‌ها و حمایت مجلس در پیگیری و رسمیت بیشتر بخشیدن به ارزش دارایی‌های نامشهود را موجب دلگرمی کارآفرینان و نخبگان دانست و حمایت از کارآفرینان را راهی برای ایجاد موقعیت‌های شغلی پایدار و بهبودی هرچند اندک در وضعیت اقتصاد کشور معرفی کرد.
در بخش سوم علیرضا دلیری از ورود کشور به عصر جدید فناوری خبر داد و عصر آینده را عصر هوش مصنوعی و فضای متفاوتی معرفی کرد. او یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های عصر فناوری با عصر صنعتی و عصر سنتی را تفاوت در پایه و مبنای فعالیت‌ها دانست که فکر، عقل و دانش هستند.
شرکت‌های دانش بنیان از سال‌های ۹۶ و ۹۷ در ایران فعالیت‌های خود را شروع کردند و درحالحاضر نزدیک به ۵۱ شرکت دانش‌بنیان در تابلوهای بورس جای دارند. ارزش این شرکت‌ها به دانش و افراد آن‌ها است که جزو دارایی‌های نامشهود محسوب می‌شوند و روش‌های ارزشگذاری این دارایی‌ها نیز با روش‌های سنتی ارزشگذاری دارایی‌های مشهود کاملاً متفاوت است.
علیرضا دلیری در ادامه گفت:
ما اینجا ورود پیدا کردیم که بستر ارزشگذاری دارایی نامشهود را در کشور ایجاد کنیم. آیین‌نامه‌ای نوشته شد و بعد از رفت و برگشت، دو سه سال متوقف بود و سرانجام در سال ۹۸ استارت کار را زدیم و خوشبختانه امروز به اینجا رسیده‌ایم.
این اتفاق درحالحاضر در حال تبدیل شدن به یک تکلیف برای سرمایه‌گذاران است. حتی احساس می‌شود این حوزه از حوزه‌ی سنتی برای آن‌ها جذابیت بیشتری دارد.
او در ادامه گفت از یک سال و نیم گذشته که بحث دارایی‌های نامشهود مطرح شد تا امروز بیش از ۱۲ شرکت موفق به اخذ مجوز شدند و ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود صورت گرفت. در اولین سالگرد، مجوز برخی از این شرکت‌ها تمدید شد. دلیری دلیل تمدید نکردن مجوز برخی شرکت‌ها را حساسیت بالای این مسئله معرفی کرد و توضیح داد:
اگر بحث ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود با شکست مواجه شود، اعتماد افراد به این نوع فعالیت‌ها از بین خواهد رفت. چون ملاک و رویکرد ارزشگذاری دارایی نامشهود همین اعتماد و محبوبیت دوطرفه است.
سوده حیدری نسب، بنیان‌گذار رایان توسعه پایا، به‌عنوان آخرین سخنران در این رویداد درباره‌ی نگرانی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در این راه صحبت کرد. او دارایی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان را دانش و خرد افراد فعال در این شرکت‌ها معرفی کرد و ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود و به رسمیت شناختن آن‌ها را برای فعالان اقتصادی این حوزه امری بسیار مهم دانست.
حیدری نسب توضیح داد که در کل دو نوع دارایی مشخص وجود دارد؛ دارایی‌های جاری و دارایی‌های ثابت: خود دارایی‌های ثابت به دو بخش دارایی‌های مشهود و دارایی‌های نامشهود تقسیم می‌شوند.
او محاسبه‌ی هزینه‌های ایجاد دارایی‌های نامشهود و ثبت دفتری آن را از اولین و مهم‌ترین قدم‌های هر استارتاپ معرفی کرد و اضافه کرد که حتی ثبت پرسنل خلاق توانمند و مشتریان وفادار نیز به‌عنوان ارزش در دارایی‌های نامشهود امکان‌پذیر است.
بنیان‌گذار رایان توسعه پایا گفت که اولین مرحله در فرایند ارزشگذاری از تحقیقات بازار آغاز می‌شود و در این مرحله داشتن آمار دقیق بسیار مهم است. کارگزار‌های ارزشگذاری از داده‌های تاریخی شرکت‌ها برای اندازه‌گیری ارزش چند سال آینده‌ی بازار استفاده می‌کنند؛ در این مرحله تفاوت شرکتی که مشتری‌های وفادار دارد با دیگر شرکت‌ها مشخص می‌شود:
در تار و پود روش‌های ارزشگذاری جدید، تمام مسائل شامل دانش فنی پرسنل، وفاداری مشتری و برند شرکت دیده و لحاظ می‌شود و تجربه‌ی شخصی من نشان می‌دهد که با به رسمیت شناخته شدن کمیته‌ی ارزش‌گذاری‌های نامشهود، امروز دیگر امکان سرمایه‌گذاری براساس این ارزش‌گذاری‌ها فراهم شده است.
منبع : زومیت
